Communicatietrends

Facebook was lange tijd de Shell onder de tankstations of de Ajax onder de Nederlandse voetbalclubs. De grootste. Maar de groei stokt, het aantal gebruikers in Nederland neemt zelfs flink af en het platform is al ingehaald door WhatsApp. Let wel, Facebook heeft nog altijd meer dan 10 miljoen gebruikers in Nederland. Maar dat zijn er veel minder dan een jaar geleden.

Wereldwijd zit Facebook weliswaar nog steeds in de lift, met 2,3 miljard gebruikers per eind 2018. Maar in Nederland ging het aantal terug van 10,8 miljoen in 2018 naar 10,1 miljoen in het eerste kwartaal van 2019. Instagram groeit sterk, en zit nu op ongeveer de helft van het aantal Nederlanders dat Facebook actief gebruikt.

Jongeren

Vooral jongeren, van 15 tot en met 19 jaar, haken af van Facebook. Maar niet alleen pubers, ook jongvolwassenen en gebruikers tot 40 jaar, lopen in groten getale weg van het platform. Een derde van de afhakers zegt ook daadwerkelijk zijn of haar account op bij Facebook, maar de meesten besteden gewoon veel minder tijd op het platform.

Drie jaar geleden zat bijna 70% van de jongeren van 15 tot en met 19 nog op Facebook, anno nu is dat 40%. Dat is een substantiële teruggang.

Oude mensen

De belangrijkste reden dat jongeren Facebook verlaten is niet dat Facebook, zoals vaak wordt gezegd, niet betrouwbaar is. Maar dat jongeren zich minder thuis voelen bij de (oudere) mensen die op Facebook zitten. 31% zegt: ‘Er zitten te veel mensen op waar ik niks mee heb’, en 30% zegt: ‘Ik voel me er niet meer thuis’. Verdere redenen zijn ‘Het levert me te weinig op’ (25%), ‘Er maken geen interessante mensen gebruik van’ (22%), ‘Het biedt me geen ontspanning’ (17%), ‘Het kost me te veel tijd’ (16%), ‘Er zijn te veel advertenties’ (13%) en: ‘Ik kan mijn vriendschappen en relaties er niet goed mee onderhouden’ (10%). Dat laatste is logisch als al je vrienden liever andere social media gebruiken, zoals WhatsApp en Instagram. YouTube is ook relatief sterk onder jongeren van 15-19 jaar.

‘Het is meer voor mijn ouders en hun vrienden’, zegt een jonge respondent over Facebook in een onderzoek van Newcom Research & Consultancy in opdracht van Uitgeverij Bindinc. En een ander: ‘Facebook is nu iets voor oude mensen’. ‘Snap en Insta zijn leuker’, zegt een ander.

WhatsApp en Instagram

WhatsApp is het grootste platform in 2019 onder Nederlanders. Twee van de drie Nederlanders van vijftien jaar en ouder (66%) gebruikt dagelijks WhatsApp. In 2016 was dat nog ruim de helft (54%). Op Facebook zit de helft van de Nederlanders dagelijks (49) en dat was in het topjaar 2017 56%. Instagram groeit het sterkst en heeft nu 4,1 miljoen gebruikers, waarvan 2,1 miljoen dagelijks op Insta zijn. 19% van alle Nederlanders boven de 15 maakt dagelijks gebruik van Instagram. Dat was in 2016 nog slechts 8%.

Eigen cryptomunt

Het vertrouwen in social media daalt, en dat is het geval in alle leeftijdsgroepen. De zorgen om privacy blijven hoog. Maar liefst twee van de drie Nederlanders zegt zich zorgen te maken over de doorverkoop van zijn of haar gegevens. Het feit dat Facebook nu een eigen nieuwe cryptomunt lanceert, de libra, draagt ook niet direct bij aan het vertrouwen in Facebook. Het is niet onlogisch dat het nieuwe betaalmiddel ertoe leidt dat Facebook nog meer gegevens verzamelt over gebruikers die buitengewoon privacygevoelig zijn, zoals betalingen en andere financiële transacties en gegevens over banksaldi en spaartegoeden.

Facebook werd vooral ook gewantrouwd vanwege het vele fake news dat erop werd verspreid. Maar Facebook heeft hierin beterschap beloofd. Bovendien hebben ze aangekondigd meer te investeren in machine learning en menselijke factcheckers.

Shoppable ads

Aan de andere kant doet Facebook zijn best om het platform zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor ondernemers en adverteerders. Facebook komt net zoals Google (nu nog op proef in de VS, binnenkort in Europa) en Instagram met zogeheten shoppable ads. De producten die in zo’n shoppable post – zoals een foto van bijvoorbeeld een gestyled interieur – zichtbaar zijn, zijn gekoppeld aan de webshop van de adverteerder. Daardoor kan de bezoeker binnen een paar klikken een aankoop doen. Aan de producten op de gesponsorde afbeelding zijn namelijk labels toegevoegd die zichtbaar worden als je er overheen gaat met je muis. Dan worden toevoegingen zoals een naam of de prijs of een kenmerkende eigenschap van dat product – een tafel, een stoel of lamp – weergegeven.